THE OYSTER PRINCESS / s.s. BELGENLAND / HEARSEE / CINEMOBILE
s.s. Belgenland
Film and music composed by Peter Vermeersch, 2016 / 38’Original film footage made by the Olsen family on their World Cruise with the s.s. Belgenland in 1927-1928.
In the summer of 2015 the Red Star Line Museum in Antwerp was approached by a US wholesale buyer, who had found sixteen 16mm film tapes at an estate sale in Illinois, on the subject of the world cruise that the Red Star Line ship S.S. Belgenland made in the winter of 1927-1928. Upon closer examination by the Red Star Line Museum, the team found that it was one of the first 'home movies' made by a participant of the cruise, 'home movies' being a very relative term for that era. The amateur filmmaker was one William Olsen, a 53-year-old wealthy citizen of Chicago, who made a trip around the world on the S.S. Belgenland with his wife Emma and their daughters Mabel and Hortense. From New York to Shanghai, from the Pacific to Egypt, everywhere he went he took his amateur camera with him. He was thus one of the first tourists ever to film a trip around the world.
From 1924 to 1931 the S.S. Belgenland departed seven times for a wintry world cruise of 133 days. However, the ship was originally built for the transportation of emigrants. In 1923, when it docked in Antwerp for the first time, the whole city was in an uproar. But due to immigrant quotas in the 1920s by the US Government, the transportation of emigrants across the Atlantic Ocean collapsed.
The Red Star Line ventured into the tourism market and refurbished the ship into a luxury cruiser for wealthy British and American tourists and business travelers, with amenities such as luxury suites, dining and dance halls, both a classical and a jazz orchestra, a clay pigeon shooting range on deck and a beach with sand from Ostend. Most days they spent at sea, but highlights were the shore excursions at the landing places of the ship.
A cruise departed from New York and sailed to Cuba, where they would stock up on liquor (due to the American prohibition). Then it went through the Panama Canal to Hawaii, the Far East, India, the Mediterranean Sea and back to New York.
The trips were a unique experience but often quite stressful: distrust of the locals, poverty, confrontations with beggars and also the typical disenchantment of the tourist who finds something that does not correspond to the images from the brochures. Fortunately, there was always the familiar S.S. Belgenland as the ultimate refuge.
Flat Earth Society and Peter Vermeersch
The Red Star Line Museum bought the film reels and forged a partnership with Cinematek Brussels to restore these unique reels, digitize them and ensure their long-term preservation. Peter Vermeersch, composer and clarinetist of his brainchild Flat Earth Society (FES), was asked to get cracking with the film material, similar to what he had done in 2005 with 'The Oyster Princess', a silent film by Ernst Lubitsch from 1919. Vermeersch re-edited and composed the S.S. Belgenland home movie entirely according to his own understanding and with a healthy disinterest for the documentary and historical value of the images. He composed superb music on the film and the show premiered at a sold-out Red Star Line Museum in Antwerp on October 1, 2016.
--------------------
Commissioned by the Red Star Line Museum Antwerp for the exhibitio ‘Cruise Away. Around the world with the Red Star Line’.
Digitization and restoration of the original film reels by Cinematek (Film Archive of Belgium), Brussels.
A co-production between Red Star Line Museum Antwerp, Cinematek (Film Archive of Belgium), Brussels and Bonk vzw.
Credits to Rob Leurentop, Anniek Vanhee, the City of Antwerp, the City of Gent, the Flemish Community.
© Peter Vermeersch 2016
VIDEOS
DVD
PHOTOS
CONCERT REVIEWS
Flat Earth Society: Briljante muziek bij stomme films
(Tom Beetz – jazznu 16/12/2019)
Een big band in de traditionele betekenis is Flat Earth Society uit het Belgische Gent niet. Wel een orkest dat uitgaat van jazz en als het even kan gebruik maakt van al het andere dat de moeite waard is. Dat kan elke vorm van muziek zijn, maar evenzogoed andere kunstvormen. In de Willem Twee Toonzaal werd een bijzondere combinatie van film en muziek getoond.
Voor de pauze was een compilatie te zien van filmpjes die een passagier had gemaakt toen hij in december 1927 op de S.S. Belgenland in New York afmeerde voor een wereldcruise van 133 dagen naar Cuba, India, Shanghai, Egypte en terug. De stomme film begon in 1927 al geschiedenis te worden, maar dat gold nog niet voor die zeldzame amateurfilmer die zijn vakantie vastlegde.
Het stoomschip Belgenland was toen een van de meest luxueuze passagiersschepen voor rijke Amerikanen en Britten. De film van de reis met de Belgenland laat zien hoe men de verveling aan boord verdrong met spelletjes en flauwe grapjes bij het Neptunusfeest dat aan boord werd gegeven bij het passeren van de keerkring. En uiteraard het letterlijk en figuurlijk naar aapjes kijken als men had aangelegd in vreemde landen als India. De beelden komen van William Olsen, een 53-jarige inwoner uit Chicago, die als een van de eerste toeristen zijn reis op film vastlegde. Het zijn vrij willekeurige opnamen, een beetje een rommeltje zou je kunnen zeggen.
Bandleider Peter Vermeersch slaagde er in van deze chaos een coherente compositie te maken. Van begin tot einde gecomponeerd met slechts een enkel kort moment voor improvisatie, bijvoorbeeld wanneer er alleen bomen of bergen in beeld waren, wat ook weer heel natuurlijk kon overgaan in razendsnelle muziek als apen, ratten of slangen door het beeld krioelden. De muziek heeft Oosterse accenten wanneer de door de passagiers als ‘inboorlingen’ beschouwde bewoners in beeld worden gebracht. Het grote nietsdoen en de verveling aan boord worden geaccentueerd door de muzikale compositie. De waanzin van volwassenen die met dierenmaskers op lopen en over het dek met houten beestjes op wieltjes paraderen, met al even waanzinnige muziek.
Orkesten die stomme films begeleiden zijn geen uitzondering. Regelmatig waagt een orkest zich hieraan. Flat Earth Society doet dat eigenlijk niet anders, maar wel beter. Was Belgenland nog maar een aantrekkelijke appetizer, in Die Austernprinzessin (De Oesterprinses) uit 1919 van Ernst Lubitsch toonde FES wat hij echt in zijn mars heeft. De Oesterprinses is dan ook een verhaal dat de compositie meteen op een hoger plan brengt. Met deze recent digitaal opgefriste versie werd duidelijk dat Lubitsch met zijn cinematografie, zijn vooruitstrevende cameravoering, close-ups, natuurlijk acteerwerk en humor, zijn tijdgenoten in Amerika lichtjaren voor was. Kort na deze film verhuisde hij dan ook naar Hollywood om de filmindustrie daar een lift te geven.
Het verhaal van De Oesterprinses is een niemendalletje uit die tijd. De superrijke oesterkoning Quaker brengt de dag vooral slapend door. Het enige dat hem zorgen baart is de wens van zijn dochter Ossi dat ze met een prins wil trouwen. Hij belooft de verpauperde prins Nucki een grote bruidsschat als hij de hand van zijn dochter wil aannemen, waarop die zijn onopgevoede vriend Josef op pad stuurt.
De film is nog steeds grappig, zoals uit de geprojecteerde tussenteksten blijkt. Bijvoorbeeld als de huwelijksmakelaar die foto’s van huwelijkskandidaten toont en bij een schele man opmerkt “dat ze voor die prijs allemaal een klein gebrek hebben”. De film heeft een filosofische en kritische ondertoon waarin de Amerikaanse nouveaux riche – Quacker heeft zelfs een Afro-Amerikaanse bediende in dienst om zijn sigaar vast te houden – en de verarmde Europese adel op de hak worden genomen.
Peter Vermeersch componeerde in 2005 de muziek en de band met geluidseffecten bij deze film. De muziek is niet alleen briljant, hij maakt dat het lijkt of de personages gewoon spreken door middel van de muziek. Lubitsch maakte met deze film een cinematografisch ballet waarbij de muziek van FES onontbeerlijk lijkt. Los van de film is de muziek een compositie zoals alleen Duke Ellington die had kunnen maken. Niet voor niets het grote voorbeeld voor Vermeersch die zich zo in diens muziek heeft vastgezogen dat het op een gegeven moment even leek of Johnny Hodges uit zijn graf was opgestaan.
– Flat Earth Society, Willem Twee Toonzaal Den Bosch, 13 december 2019
